Aksara
Ca (c)
Ca inggih punika, silih sinunggil
aksara wianjana (aksara konsonan) ring sajeroning nyurat aksara Bali sane nglambangang suara /c/ dan /tʃ/.
Yening Ca ring aksara
Bali kasurat dados aksara
Latin, luire ipun "ca".
Ca kasurat majeng ring kruna-kruna sane nganggen suara bunyi /tʃ/ dan /c/.
Lambang makekalih aksara
suara punika “Ca wenang kesalin dados aksara Bali. Gantungan
aksara Ca sane mewasta Ca
murca” Ç
Vokal
lan konsonan talawia (palatal, tekak) karereh saking maakang layah ring talu
(talu = palatum, tekak) inggih punika langit-langit sane lembut lan ngasilang
suara : i, ca, cha, ja, jha, na, ya, sa.
Conto
ipun ring sajeroning kruna :
1.
crik/.
2. crtn/.
3. cn*.
Conto ring sajeroning
nganggen gantungan ca ( ca murca) inggih punika :
p]Çd/. pzÇ . p]Çim.
Conto ring lengkara
inggih punika :
1.
I Bapa ka carik ngaba
tambah
2.
Ni Luh Ratmi meli canang di peken
3.
Cunguhne Pan Raka magetih ibi sanja.
Yening kasurat ring
Aksara bali :
1. hibpkcrikåbtmã;.
2. nilu;rtßim)licn*dip)k)n/.
3. cu\u;enpnÉkmg)ti;dibisz
é.
Aksara Cha Laca
Ca laca inggih punika silih sinunggil variasi aksara Ca
ring aksara Bali. Nika kawastanin gantungan sane pinaka lambang suara /c/ sane kairing antuk suara /h/. Yening Ca
laca kesalin antuk aksara
bali inggih punika Ca
laca inggih punika aksara
konsonan ring warga talawya. Suara sane karereh punika saking maakang layah
ring anak tekak. Ca laca aksara konsonan sane ngaspirasiang antuk
wangun lambang fonem /cʰa/ atau /cʰə/. Yadiastun asapunika, ring sajeroning
parikrama Bali nganggen aksara punika langah pisan nguncarang suara /c/ sane kairing antuk /h/.
Biasane nguncarang suara /c/ maka lantang utawi tatas (nenten kasusul antuk
hembusan suara /h/).
Kawigunan Ca laca pateh teken nganggen nyurat aksara Cha ring Dewa nagari. (Aksara Dewanagari : छ) ring
aksara bahasa Sanskerta. Nganggen nyurat Ca laca ring basa Bali antuk aksara Bali langah pisan kacundukin. Ring sajeroning nyurat biasane nganggen basa non Bali, nganggen aksara bali. (conto ipun yening nyurat lengkara sane mebasa
Sansekerta ring aksara Bali).
Krana biasane Ca
laca wenang mewasta gantungan
aksara kemanten, nika sane ngranayang Ca laca nenten wenang katulis ring arep
kruna. Ca laca ring
tengahing kruna utawi ring ungkur kruna, sane malunan teken aksara konsonan lan kasurat ring beten aksara
konsonan punika. Silih sinunggil conto kawigunan Ca laca (suara /c/ lan kasusul olih /h/) wenten ring kruna ica lan sueca (basa
Bali).
KAPUSTAKAAN
Mertha, Made. 1988. Kajian
Ejaan Aksara Bali. Denpasar : Universitas Udayana
Tinggen, I Nengah. 1993. Pedoman
Perubahan Ejaan Bahasa Bali dengan Huruf Latin dan Huruf Bali. Singaraja:
UD. Rikha.
Tinggen, I Nengah. 1993. Celah-
Celah Kunci Pasang Aksara Bali. Singaraja: Indra
Jaya
Tinggen, I Nengah. 1993. Sejarah
Perkembangan Aksara Bali. Singaraja: Indra
Jaya
Surada, I Made. 2007. Kamus
Sanskerta-Indonesia. Surabaya: Penerbit Paramitha.