Om Swastiastu Rahajeng Mapanggih Ring Bali Knowledge

Rabu, 19 Desember 2012

Aksara Bali (ra)

Bali Ra.png


Aksara Ra
           
       Ra inggih punika warga aksara murdhanya, sane kawangun antuk aksara konsonan retrofleks utawi konsonan narik-ungkur. Ra kaucapang "r" ring kruna : "raba" (basa Indonesia), ratha (basa Sanskerta), raris (basa Bali), rob (basa Inggris). Ring kajian fonologi, bunyi /r/ mewasta aksara getar rongga-untu, ngasilang getaran layah ring langit-langit cangkem paek ring untu (alveolair). Duaning asapunika, yening selehin ring fonologi, Ra punika marupa konsonan rongga-untu (alveolar), nenten retrofleks. Wiadin asapunika selehin antuk tradisional, Ra punika wenang aksara ring  wargamurdhanya (konsonan retrofleks). Kawigunan aksara Ra pateh tekening nganggen aksara Ra (Dewanagari: ) ring abjad basa Sanskerta. Ring sajeroning nyurat nganggen aksara Bali, Ra kaanggen ring kruna- kruna sane masuara  /r/, ring basa Bali, lan basa non-Bali. Ra nenten kasarengin olih pangangge suara, Ra dibaca "ra" (lafal: /rə/).
 Ra nenten wenang kapepetin, yening jagi nyurat kruna sane masuara /rə/. Nyurat kruna sane masuara /rə/, minakadi "rebut", wenang nganggen  Ra repa. Puniki sampun keni uger-uger pasang pageh rikalaning nyurat aksara Bali ring suara /rə/ sane kawastanin vokal, nenten suara konsonan.

Cakra utawi Guwung (lafal: /gʊwoŋ/) inggih punika pangangge (pinaka lambang) dalam aksara Jawa utawi Bali, sane pinaka lambing aksara suara /r/. Guwung utawi Cakra kawastanin  pasangan/gantungan aksara Ra. Guwung utawi Cakra inggih punika kelompok aksara ardhasuara, utawi semi vokal. Guwung utawi Cakra kasurat ring beten aksara, nika kawastanin gantungan aksara.
Kawigunan           :
 Guwung kaanggen ring sajeroning kruna sane mapola KKV (konsonan + konsonan + vokal) atau KKKV (konsonan + konsonan + konsonan + vokal). Conto kruna sane mapola KKV inggih punika : "dra", "pri", "tra",lan sane lianan. Soroh kruna sane mapola  KKKV minakadi : "stra", "ntra", "ndra", lan sane lianan malih. Yening kruna-kruna punika kasurat uli aksara latin ka aksara Bali, dadosnya aksara Latin R kagentosin antuk Guwung.
 Ring aksara Bali, guwung utawi cakra nenten wenang kasurat sane kedampingin olih aksara pepet. Soroh ring kruna inggih punika "Krêsna" dan "Trêsna" (ê kabaca mirib ring aksara e ring kruna "kemana", "kenapa"). Mangda  guwung lan pepet nenten kasurat maderek / berdampingan, patut nyane nganggen  guung macelek (lafal: /gʊ-woːŋ/ /mə-cə-lək/). Guung macelek punika pinaka gantungan aksara Ra repa.
 Surang inggih punika silih sinunggil pepalihan ring pengangge tengenan lian ring adeg-adeg , lan cecek miwah bisah. 




KAPUSTAKAAN

Mertha, Made. 1988. Kajian Ejaan Aksara Bali. Denpasar : Universitas Udayana
Tinggen, I Nengah. 1993. Pedoman Perubahan Ejaan Bahasa Bali dengan Huruf Latin dan Huruf Bali. Singaraja: UD. Rikha.
Tinggen, I Nengah. 1993. Celah- Celah Kunci Pasang Aksara Bali. Singaraja: Indra Jaya
Tinggen, I Nengah. 1993. Sejarah Perkembangan Aksara Bali. Singaraja: Indra Jaya
Surada, I Made. 2007. Kamus Sanskerta-Indonesia. Surabaya: Penerbit Paramitha.





Tidak ada komentar:

Posting Komentar